Hoe nicotineverslaving je hersenen verandert

Als stoppen-met-roken coach leg ik vaak uit hoe nicotineverslaving werkt en waarom het zo lastig kan zijn om te stoppen. Dit heeft alles te maken met hoe ons brein werkt en wat er in je brein gebeurt als je rookt. Wist je dat verslaving zo krachtig is omdat het gebruik maakt van de overlevingsmechanismen van je hersenen?

Ons brein is namelijk ontworpen om te leren wat belangrijk is voor ons voortbestaan.

We weten allemaal hoe het is om te genieten van een lekkere pizza, een slagroomsoes of frites met truffelmayo 😋  Seks voelt prettig en een serie bingen is leuk. Maar daar is een diepere reden voor: ons beloningssysteem – gestuurd door de stof dopamine – beloont gedrag dat helpt bij het overleven. Als iets goed voelt, zoals eten, seks of gamen zullen we dit gedrag herhalen. Dat maakt ons als soort sterker.

Wat doet nicotine met je hersenen?

Wanneer je rookt, wordt het beloningssysteem in je hersenen geactiveerd. Nicotine zorgt ervoor dat er veel meer dopamine vrijkomt dan normaal. Waar eten of seks een normale hoeveelheid dopamine geeft, veroorzaakt nicotine een verdubbeling. Dit geeft een intens gevoel van genot. Voor je hersenen voelt dit alsof roken ontzettend belangrijk is voor je overleving.

En hier zit het probleem: je hersenen raken ‘geprogrammeerd’ om opnieuw naar die prikkel te zoeken. Elk sigaretmoment – en zelfs dingen die je eraan herinneren, zoals een koffiepauze of een rookplek – wordt door je brein opgeslagen als een situatie waarin je die dopamine-boost kunt krijgen.

Waarom voelt stoppen soms zo zwaar?

Doordat je hersenen verslaafd raken aan de dopaminepieken, gaat het normale leven minder voldoening geven. Dingen doe je ooit gewoon gezellig of lekker vond, zoals eten of een gesprek met een vriend, maken minder indruk op je beloningssysteem. Denk maar eens aan de sigaret die je na het eten neemt. Al bij de laatste happen, ben je in gedachten bezig bij die sigaret die straks volgt. Zelfs als je daarvoor de gezelligheid van het tafelen in een sterrenrestaurant moet inruilen voor 10 minuten in de kou.

Je hersenen blijven de herinnering aan de sigaret als iets positiefs vasthouden, zelfs als je al een tijdje bent gestopt. Dit verklaart waarom je soms nog een sterke drang naar nicotine kunt voelen, zelfs maanden of jaren later.

Wat zijn cravings en waarom ontstaan ze?

Craving is de sterke, bijna onbedwingbare drang om te roken. Ze ontstaan doordat je hersenen gewend zijn geraakt aan de dopaminepieken die nicotine veroorzaakt. Wanneer je stopt met roken, mist je brein deze pieken. Het reageert door signalen te sturen die je aanmoedigen om opnieuw nicotine te nemen. Dit gebeurt vaak in situaties die je eerder met roken associeerde, zoals:

• Na een maaltijd
• Bij stress of emoties zoals boosheid of verdriet
• Tijdens sociale gelegenheden
• Bij een geur of plaats die je aan roken doet denken

Cravings zijn dus eigenlijk je hersenen die proberen het ‘oude patroon’ van roken te herstellen, omdat ze denken dat het belangrijk is voor je overleving.

 Zodra je stopt met roken, begint je brein zich aan te passen aan een leven zonder nicotine. 

Hoe kun je omgaan met cravings?

Cravings kunnen heel intens aanvoelen, maar ze duren vaak maar 5 tot 10 minuten.

Hier zijn een paar strategieën om ermee om te gaan:

Herken cravings en accepteer ze
Het is normaal dat cravings optreden als je stopt. Besef dat ze tijdelijk zijn en dat ze geen controle over je hebben. Je kunt het zien als een golf die op je afkomt. Je wordt misschien overspoeld, maar niet meegesleurd.

Gebruik afleiding
Grrrr… je voelt dat je ENORME zin hebt om te roken! Je bent vreselijk onrustig en je weet: als ik een trekje neem, dán gaat dat kl#te gevoel wel over. Wacht even: díe kant ga je niet meer op! 

Leid jezelf af met een glas water, een korte wandeling, een boksbal of een warm bad. Wat jou helpt, is natuurlijk hele persoonlijk. Bedenk iets wat jou door de piek heen helpt te komen.

Ademhalingsoefeningen
Adem diep in en langzaam uit. Dit kan je helpen om kalm te blijven en de drang te laten verdwijnen. Als je niet  bekend bent met ademhalingsoefeningen, kan het onnatuurlijk aanvoelen. Misschien vind je het wel zweverig gedoe. Zet je oordelen dan toch eens opzij en probéér het eens. Ik heb een paar ademhalingsoefeningen en ontspanningsoefeningen voor je opgenomen.

Visualiseer je doelen
Als het goed is, heb je voordat je ging stoppen opgeschreven wat je motivatie is. Pak je lijst erbij. Wat was/is je doel? Bedenk dat stoppen met roken een lange termijndoel is. Zoom uit op je leven en stel jezelf voor als een niet-roker en voel hoe trots je bent op jezelf.

Professionele hulp
Maak gebruik van begeleiding als je gaat stoppen met roken. Begeleiding door een stoppen-met-roken coach kan worden gecombineerd met gebruik van nicotinevervangende middelen en helpen om de overgang soepeler te maken. Stoppen-met-roken begeleiding vergroot je slagingskans enorm.

Be proud!

06-13 04 98 13 | [email protected] | Padakker 36, 4824SR, Breda
BTW-id: NL001649116B96 | KvK 20169938 | NL59 KNAB 0405 1796 77